Barış Manço, İsmail Hakkı Manço ile Türk müziği sanatçılarından Rikkat Uyanık çiftinin ikinci çocukları olarak 2 Ocak 1943’te dünyaya gelmiştir.
İlk çocuklarına “Savaş” ismini veren aile, İkinci Dünya Savaşı’nın son günlerinde doğan ikinci çocuklarına ise “Mehmet Barış” ismini vermiştir. Barış Manço’nun Oktay ve İnci ismini taşıyan iki kardeşi daha oldu. Anne babası 3 yaşındayken boşanan Barış Manço, babasının yanında büyüdü. Kadıköy Gazi Mustafa Kemal Paşa İlkokulunda başladığı eğitimini Galatasaray Lisesinde sürdüren Barış Manço, babasının ölümünün ardından Galatasaray’dan ayrıldı ve eğitimini Şişli Lisesinde tamamladı.
1959 yılının Nisantaşı’nda Galatasaray Lisesi konferans salonunda ilk resmi konserini yapmıştır. Daha önceleri kendi kendine gitar öğrenen Barış Manço’ya, Klasik Türk Müziği öğretmeni olan annesi Rikkat Uyanık, piyano eğitimi vermiştir.
1962 yılında Grafson şirketinden arka arkaya ilk üç 45’lik plak çıkaran Manço, bu üç 45’liğin arasında dönemin meşhur şarkılarının dışında “Çıt Çıt Çedene” isimli bir türküye ve “Dream Girl” adında kendisine ait bir şarkıya da yer vermiştir. 1963 yılında Güzel Sanatlar’da okumak için Belçika’nın Liege şehrine gitmiştir. 1964 yılında ünlü Fransız komedyen Henri Salvador’un şirketinden 4 parçadan oluşan bir E.P. çıkarmıştır. Bu dönemde Paris’in meşhur Olympia müzikholünde arkasında Franck Pourcel orkestrası ve Swingle Singers ile birlikte sahneye çıkan ilk Türk sanatcı olmuştur. 1966 yılından 1969 yılına kadar Les Mistigris ve Kaygısızlar isimli gruplarla daha çok psychodelic melodilere serpiştirdiği doğu müziğiyle kendine özgü bir sound oluşturmuştur. 1969 senesinde 4 ayrı ülkeden gelen müzisyenlerle “Dağlar Dağlar” isimli parçasını kaydetmiş, 1970 yılının sonlarına doğru Moğollar’la kısa bir süreliğine çalışmıştır.
Annesinin ifadesine göre 1,5 yaşlarındayken şarkı söylemeye başlayan Barış Manço, ilk grubunu 1958’de Galatasaray Lisesinde okurken, “Barış Manço ve Kafadarlar” isimli grubu kurdu ve ilk bestesi ‘Dream Girl’ü yaptı. Manço, müzik hayatındaki ilk konserini öğrencisi olduğu Lisenin konferans salonunda verdi.
“Harmoniler” grubuyla 1962 yılında ilk 45’lik plağını çıkaran Manço, henüz 19 yaşındayken “Grafson Plak” etiketiyle çıkardığı bu albümde, İngilizce sözlü “Twist in USA” ve “The jet” isimli iki parça bulunuyordu.
Bir sene sonra otostopla Belçika’da bulunan ağabeyi Savaş Manço’nun yanına giden Manço, Belçika Güzel Sanatlar Akademisine kaydoldu. Bu okulda resim, grafik ve iç mimarlık okuyan Manço, bir taraftan da gece bekçiliği, garsonluk gibi işlerde bulundu. Müzikle bağını hiç koparmayan Barış Manço, yabancı müzisyenlerden oluşan “Vahşi Kediler” grubuyla da müzik yaptı. Barış Manço’nun 1964’te doldurduğu biri İngilizce ikisi Fransızca üç şarkılık 45’lik, Fransa’da yayımlandı. Manço, 12 Ocak 1965’te Paris Olympia Konseri’ni gerçekleştirdi.
Barış Manço, Mazhar Alanson ve Fuat Güner’in öncülüğündeki “Kaygısızlar” grubuyla, 1967’de “Kol Düğmeleri”ni çıkardı. Dönemin arajman modasına tepki gösteren Barış Manço, “Kızılcıklar oldu mu?”, “Derule”, “Kirpiklerin ok ok eyle” gibi türküleri Rock ve Twist tarzlarında seslendirdi. “Sychedelic” müzik akımından da etkilenen grup, “Ağlama değmez hayat” şarkısıyla başarı elde etti.
“Altın Plak” ödülü kazanan bu albümünden sonra Barış Manço ve Kaygısızlar, Fransa’ya gitti. Burada plak çalışması yapılsa da albüm uzun süre piyasaya çıkarılmadı. Barış Manço ve Kaygısızlar yollarını ayırırken Barış Manço, 1970’te ülkeye döndü.
1971 yılının sonlarına doğru ölümüne kadar kendisine eşlik edecek olan Kurtalan Ekspres grubunu kurdu. Bu dönemdeki “Dağlar Dağlar” adlı şarkısıyla Altın Plak ödülünü almıştır. Daha önce Sayan firması tarafından izinsiz olarak çıkarılan “Dünden Bugüne” isimli LP’yi saymazsak 1975 yılında ilk gerçek LP’sini hazırlayan sanatçının bu albümünde Türkiye’nin ilk rock operalarından “Baykoca Destanı”, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılını konu alan “2023” gibi parçalar yer almıştır. 1976 yılında CBS isimli firma ile anlaşma sağlamıştır. Büyük bir bölümü George Hayes Orkestrası’yla kaydedilen “Baris Mancho” (aynı yıl Türkiye’de “Nick The Chopper” olarak piyasa çıktı) isimli albüm 1976 senesinde, ilk önce Belçika ve Hollanda’da, daha sonra Fransa, Fas, Fildişi Sahilleri gibi ülkelerde piyasaya çıkmıştır. 1979 yılında yaşadığı hastalıklar ve sorunlar sonrasında “Yeni Bir Gün” isimli albümü çıkaran Barış Manço, aynı isimli şarkısıyla yılın erkek sanatçısı unvanını, ayrıca yılın bestecisi, yılın albümü ve yılın düzenlemesi ödüllerini almış, “Sarı Çizmeli Mehmet Ağa”, “Gesi Bağları”, “Aynalı Kemer” gibi parçalarıyla başarı eldeetmiştir. Bu albümle başlayan başarı süreci, 1980 yılında Altın Orfe’de “Nick The Chopper” adlı şarkının altın madalya kazanmasıyla ve 1981 yılındaki “Sözüm Meclisten Dışarı” ve 1983 yılındaki “Estağfurullah Ne Haddimize” albümleriyle sürüp gitmiştir.
1988 yılında TRT için “çocuk ve aileye yönelik eğitici ve eğlendirici bir dünya belgeseli” olmayı hedefleyen “Barış Manço ile 7’den 77’ye” adlı programı hazırlamaya başlayan Manço, 1991 yılında devlet sanatçısı olmuş, aynı yıl bir konser için gittiği Japonya’da 16 şehri kapsayan bir turne yapmış ve 2 tane albüm çıkarmıştır. 31 Aralık 1999’da hayata gözlerini yummuştur.
“Dağlar Dağlar”la Zirveye Çıktı
Barış Manço’nun 1970 yılında bestelediği “Dağlar Dağlar” şarkısı kariyerinde adeta dönüm noktası oldu. Büyük ilgi gören şarkı, kısa sürede 700,000 sattı. Dönemin ünlü müzisyenlerinden Cüneyd Orhon’un da eşlik ettiği bu 45’lik plakla Barış Manço, başta “Platin Plak Ödülü” olmak üzere birçok ödül kazandı.
Özel Hayatı
Barış Manço ilk evliliğini 1967 yılında, fotomodel Maria Claude ile yaptı. Üç yıl nişanlı kalan çiftin evliliği yaklaşık 40 gün sürdü.
Türkiye Güzeli Azra Balkan ile bir süre nişanlı kalan Barış Manço, aradığı mutluluğu, telefonu kullanmak için evine gelen komşusunun akrabası Lale Çağlar’da buldu.
“Telefon edebilir miyim?” diye soran Lale Çağlar’a “Benimle evlenirsen edebilirsin.” diye cevap veren Barış Manço, bu tanışmadan 2 yıl sonra, 1979’da evlenmiştir. Çift, davetlilere, “Hatırlar mısınız Lale Hanım, fevkalade hazin bir şevval akşamı size rastlamıştım”, “Aman Huruşi Bey, şevval değil teşrin olacaktı” şeklinde repliklerle başlayan bir 45’lik plak hediye etti.
Barış-Lale Manço çiftinin “Doğukan Hazar” ve “Batıkan Zorbey” ismini verdikleri iki oğulları olmuştur.
Televizyon Serüveni
Yönetmen Oksal Pekmezoğlu’nun 1975’te çektiği “Baba Bizi Eversene” filminde başrolde oynayan ve filmin müziklerini Kurtalan Ekspres ile yapan Barış Manço, başka bir sinema filmde rol almadı. Televizyonda program yapma düşüncesi ise Barış Manço’da hep vardı.
Bazı şarkıları o dönemde TRT denetimine takılan, Eurovision’da da ön elemeyi geçemeyen Barış Manço, yaklaşık 15 yıl boyunca planladığı “7’den 77’ye” programı projesini, 1988’de TRT yönetimine kabul ettirmeyi başardı. Çocuklara öğütler verdiği “Adam olacak çocuk”, yaşlılara saygının önemine dikkati çektiği “İkinci kahvaltı”, dünyayı dolaştığı “Dönence”, Türkiye’yi dolaştığı “Dere tepe Türkiye” gibi bölümleri olan program, TRT 1, TGRT ve ATV’de 1988-1998 yılları arasında 10 yıl boyunca her pazar öğleden önce yayımlanarak zor bir rekora imza attı.
Dünya Vatandaşı Barış Çelebi
Belçika’da yüksek öğrenimini tamamlayan, gençlik yıllarından itibaren Avrupa ülkelerini dolaşan, Avustralya’da konser veren, 7’den 77 programıyla adeta gitmedik ülke bırakmayan “Türk televizyonlarının ilk gezgini” Barış Manço, 1990’da Ertuğrul Fırkateyni’nin Japonya’ya gelişinin 100. yılı nedeniyle düzenlenen “Türk-Japon dostluğu” etkinlikleri kapsamında gittiği Uzak Doğu’nun en uzak ülkesinde, büyük bir coşkuyla karşılandı.
Verdiği konserlerde şarkılarında Japonca sözlere de yer veren Barış Manço’ya Min-On Vakfı Yüksek Şeref Madalyası verildi. Barış Manço, buradaki konser kaydını “Live in Japan” adıyla yayımladı.
Türk dünyası ile de çok iyi ilişkiler geliştiren Barış Manço’ya Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov “Türkmen vatandaşlığı” verdi. Belçika ve Fransa da sanatçıyı ödüllendirdi.
Annesinin Söyleyemediği Sözler
Barış Manço, 1978 yılında TRT’deki televizyon programına annesi Rikkat Uyanık ile katıldı. Dönemin seçkin Türk sanat müziği sanatçılarından Rikkat Uyanık, oğlunun “Gülme ha gülme” şarkısını seslendirirken, “Barış bir gün toprak olur” şeklindeki sözleri, “Barış bir gün baba olur” şeklinde değiştirerek söyleyebildi. Uyanık, oğlunun bestelediği şarkıyı çok sevdiğini ancak şarkının son bölümündeki orijinal halini söylemeye dilinin varmadığını ifade etti.
Barış Manço, çok sevdiği annesini 5 Şubat 1992’de kaybetti.
En büyük hayali, 2023″tü
İlk albümüne Cumhuriyetin 100. yılının kutlanacağı “2023” ismini veren Barış Manço, bir röportajında, “Benim birkaç hayalim var: 80 yaşındayken elimde bastonum, belki kolumda Doğukan, onun yardımıyla çıkarım sahneye ve senfoni orkestrasına 2023’ü çaldırmak en büyük ideallerimden birisi.” demişti.
Bir Röportajı Sırasındaki Sözleri
Ben sanatçı olduğumu iddia etmiyorum. Ben öldükten sonra torunlarım ansiklopedilerde Barış Manço’yu “sanatçı” diye okurlarsa, galiba sanatçı olduğum da tescil edilmiş olacak. Geleceğe ne bıraktığınız önemli. Yoksa insan yaşarken kendi kendine “Ben sanatçıyım” dememeli.
