Müzik hayatımızın her alanında olmazsa olmazımız, kimi zaman tek kişilik dev ekiple yapılır, kimi zaman ise 4-5 kişilik gruplarla. Peki onlarca kişilerden oluşan bir gruba ne dersiniz? Bahsettiğimiz bu kalabalık grup orkestra. Klasik batı müziğinin belki de en güzel bölümünü oluşturur. Orkastralara ve onların Şeflerine göz atmaya ne dersiniz? Bizler de Sonsuz Oda Blog olarak sizlere orkestranın ne olduğunu ve dünyanın en iyi orkestralarından bazılarını derledik.
Orkestra Nedir?
Basitçe ifade etmek gerekirse, belli bir müzik eserini seslendirmek üzere bir araya gelmiş olan müzik topluluklarına orkestra denir. Elbette ki her müzik grubu bir orkestra değil ve ufak detayları var! Fakat yine de tek başına “orkestra”, aslında oldukça genel bir terim. Oda Orkestrası, Senfoni Orkestrası, Filarmoni Orkestrası
Daha belirgin bir anlatımda bulunacak olursak, iki farklı temel orkestra çeşidi bulunuyor: Oda orkestrası ve senfoni orkestrası.
• Oda Orkestrası: 50 ya da daha az müzisyenin yer aldığı küçük müzik gruplarına verilen addır. Oda orkestraları, eski çağlarda küçük aristokrasi toplantılarına eşlik etmesi için kurulmuştur. Özellikle 17. ve 18. yüzyıllarda Haydn, Mozart ve Vivaldi gibi önemli sanatçıların üzerine düştüğü bir konu olmuştur. Oda orkestralarının enstrüman çeşitliliğine dair bir beklenti bulunmasa da çoğu oda orkestrası yaylı çalgılardan oluşur.
• Senfoni Orkestrası: Senfoni orkestraları hem barındırdığı müzisyen sayısı hem de enstrüman çeşitliliği açısından oda orkestralarının üstünde yer almaktadır. Tipik bir senfoni orkestrasında 100’ün üzerinde sanatçı bulunmaktadır ve enstrümanlar yaylı, üflemeli, vurmalı gibi gruplara ayrılır. Beethoven, Brahms ve Wagner, bestelemiş oldukları senfonileri ile 19. yüzyılın müziğine yön vermiştir. Bir orkestra bir senfoniyi çalabilecek kapasite ve enstrüman çeşitliliğine sahipse, o orkestra bir senfoni orkestrası kabul edilmektedir.
Bir de filarmoni orkestrası var! Farklı bir isme sahip olsa da aslında filarmoni orkestraları teknik özellikleri açısından senfoni orkestralarından farklılık göstermemektedir. Aralarındaki fark ise şudur: Filarmoni orkestraları vakıflar ve özel sektör tarafından kurulur ve finanse edilir. Senfoni orkestraları ise kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenir.
Dünyanın En İyi Orkestraları
Viyana Filarmoni Orkestrası
Viyana Filarmoni Orkestrası, “orkestra” denildiğinde çoğunlukla akla ilk gelen topluluk olabilir. 177 yıllık bir maziye sahip olan bu topluluk, Batı klasik müziğinin yaşayan sembollerinden biridir. Viyana Filarmoni Orkestrası’nın tarihinde Richard Wagner, Gustav Mahler, Anton Bruckner ve Johannes Brahms gibi birbirinden önemli sanatçılar yer almaktadır. Orkestranın geleneksel hale getirdiği yeni yıl konserleri her sene büyük ilgi görmektedir.
Londra Senfoni Orkestrası
Londra Senfoni Orkestrası, film müzikleri konusundaki performansı ile ön plana çıkmaktadır. John Williams, Star Wars için bestelemiş olduğu film müziklerini Londra Senfoni Orkestrası ile kaydetmiştir ve sonrasındaki projelerde de birlikte çalışmaya devam etmiştir. Orkestranın yer aldığı en güncel proje, 2017 yapımı The Shape of Water’dır. LSO aynı zamanda 2012 Londra Olimpiyatları’nda Rowan Atkinson’a eşlik etmiştir.
Berlin Filarmoni Orkestrası
1882’den beri varlığını sürdüren Berlin Filarmoni Orkestrası, özellikle kondüktörleri ile öne çıkmaktadır. Herbert Von Karajan, Wilhelm Furtwängler, Claudio Abbado ve Sir Simon Rattle, yolu Berlin Filarmoni Orkestrası’ndan geçmiş muhteşem kondüktörden yalnızca birkaçıdır! Tartışmasız, iyi bir müzisyen kadrosuna sahiptir, repertuarına aldığı büyük eserler ve ünlü solistleri ile de öne çıkmaktadır. Dijital yapı konusunda da diğer orkestralardan bir adım önde olan Berlin Filarmoni’nin konserleri online olarak izlemeye de açık.
Zürih Tonhalle Orkestrası
1868 yılında kurulmuş olan Zürih Tonhalle Orkestrası, Avrupa’nın en ünlü ve köklü müzik kurumlarından biridir ve orkestranın daimi konser salonu da tartışmasız “dünyanın en iyisi” olarak nitelendirilir. Toplam 20 ülkeden 100’ün üzerinde profesyonel müzisyeni bir araya getiren orkestranın “efsaneler geçidi” olarak da tanımlayabileceğimiz güncesinde, Rudolf Buchbinder, Alfred Brendel, Gidon Kremer, Sabine Meyer, Joshua Bell, Yo-Yo Ma geçmişten günümüze adı yazılı olan isimlerden yalnızca birkaçı. Christoph von Dohnanyi, Charles Dutoit, Bernard Haitink ve David Zinman ise Zürih Tonhalle Orkestrası’nı yöneten efsane şeflerden bazılarıdır.
Los Angeles Filarmoni Orkestrası
1908 yılında kurulan Los Angeles Filarmoni Orkestrası, Los Angeles’ın ilk senfoni orkestrasıdır. Kreatif direktörlüğünü Gustav Dudamel’in yaptığı orkestranın özellikle Schumann, Bernstein ve Prokofiev yorumları eşsiz bir güzelliğe sahiptir. 2018’de 100. yılını kutlamak için düzenlenen “LA Phil At The Hollywood” gruba kendi enstrümanı ile eşlik etmekkonserinde Katy Perry ve Herbie Hancock gibi günümüz pop kültürünün ünlü isimleri de yer almıştır.
Orkestra Şefi Nedir?
Bestecilerin eserlerini seslendirip yorumlayan orkestrayı düzenleyip yönetebilecek yetenek ve bilgilere sahip müzik sanatçısına Orkestra şefi ismi verilir. Orkestra şefi, orkestradaki enstrümantal müzik grubunu elindeki baget veya vücut jestleri yardımıyla kesin bir otorite ile yönetir.
Orkestra Şefinin Sorumlulukları Nelerdir?
- Müzikal programı planlamak
- Eserin en iyi şekilde icra edilmesi için yönlendirmeler yapmak
- Birlikte çalışılan kurum ile takvim geliştirmek ve performansları planlamak
- Müzisyenlerin yeteneğine göre uygun parçalar seçmek
- Provaları ayarlamak ve yönetmek
- Gruba kendi enstrümanı ile eşlik etmek
- Grup üyelerini konumlandırmak
Ünlü Orkestra Şefleri
- Arturo Toscanini (1867-1957)
- Wilhelm Furtwängler (1886-1954)
- Herbert von Karajan (1908-1989)
- Leonard Bernstein (1918-1990)
- Bernard Haitink (b.1929)
- Carlos Kleiber (1930-2004)
- Claudio Abbado (1933-2014)
- Daniel Barenboim (b.1942)
- Valery Gergiev (b.1953)
- Simon Rattle (b.1955)
- Gustavo Dudamel (b.1981)
