Kahramanın Yolculuğu Nedir?
Okuduğunuz bir çok kitabın ya da filmlerin genel itibari ile tek bir fikir bütünlüğünün üzerine inşa edildiğini biliyor muydunuz? Kahramanın Yolculuğu, yani Hero’s Journey adındaki bu terim hayatımızda sandığımızdan fazlasıyla ön planda bulunmakta. Tükettiğimiz diziler, filmler hatta kitaplarda, Joseph Campbell adındaki yazarın oluşturduğu bu anlatı kuralları genel hikaye bütünlüğünü belirlemekte. Toplamda 12 adımda oluşan ve en bariz örneği olarak Matrix ve Yüzüklerin Efendisini verebileceğim bi anlatı çeşidini biraz yakından inceleyelim o halde.
1.Sıradan Dünya
Okuduğumuz veya izlediğimiz eserlerin hepsi sıradan dünyada başlar. Sıradan dünyadan kastımız bizim yaşadığımız dünya değildir. Büyücü de olsa, vampir de olsa herkesin kendi sıradanlaşmış hayatı vardır. Kahramanlarımız sıradan dünyalarında her zamanki işleriyle uğraşırken kendilerini beklenmedik bir maceranın içinde bulurlar. Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit serilerinde Bilbo ile Frodo, Star Wars serisinde Anakin, Luke ve Rey, Harry Potter serisinde doğal olarak Harry Potter ve son zamanlardaki popüler animasyonlardan biri olan Moana buna örnek olarak verilebilir.
2. Maceraya Çağrı
Burası kahramana problem, meydan okuma veya atılacak bir maceranın sunulduğu yerdir. Bu çağrı dışarıdan veya kahramanın iç dünyasından gelebilir. Kahraman, değişimin başlangıcı ile yüz yüzedir.
3. Macerayı Reddetme
Genelde kahraman bu çağrıya isteksizdir. Gitmek istemez, başını belaya sokacağını ya da bu macera için yetersiz olacağını düşünür. Ancak eninde sonunda kahraman, içindeki maceraya karşı gelemez. Buna en bariz örnek The Hobbit filmindeki Bilbo Baggins verilebilir. Bilbo, Gandalf ve cüceler ile olan tehlikeli yolculuğa çıkmak istemez. Ancak eninde sonunda, elindeki harita ile koşa koşa Gandalf’ın peşinden gider ve dudaklarından şu heyecanlı kelimeler dökülür;’’We are going to an adventure!’’
4. Akıl Hocasıyla Karşılaşma
Kahraman yolculuğunda kendisine yardımcı olacak eğitim, ekipman veya tavsiyeler alacağı, ruhsal rahatlığa erişeceği bir akıl hocasıyla tanışır.. Matrix’te Neo’nun tüm her şeyini öğreneceği Moprheus, Star Wars’tan Yoda, Yüzüklerin Efendisi’nde Gandalf… Kahramanın bu yolculuğunda akıl hocası kilit bir şekilde önemlidir. Ve genelde hikayenin favori karakterlerinden biri olurlar.
5. İlk Eşik
Maceranın ve yolculuğun gerçekten başladığı, hikayenin yükseldiği an bu ilk eşiğin atlandığı andır. Bu aşamada kahraman artık sıradan dünyada değil, özel bir dünyadadır.
Kahramanımız macera çağrısını kabul ettikten ve akıl hocası ile tanıştıktan sonra sıradan dünyayı arkasında bırakarak eşikten ilk adımını atar. Hüküm Dağı’na doğru yola çıkan Yüzük Kardeşliği, Jedi eğitimini almak üzere annesinden ayrılan Anakin Skywalker, Hogwarts’taki yeni hayatına kavuşmak için trene binen Harry, okyanusa doğru yelken açan Moana ve keşfettiği yeni dünyada yaşamaya giden Koralin bu aşamaya örnek olacaktır.
6. Testler, Dostlar ve Düşmanlar
İlk eşik atlandıktan sonra kahraman kendine yeni ve bu dünyanın kuralına göre oynayan dostlar edinir. Bu dostlar önemlidir, ilk eşikten sonra artık ciddi problemlerle karşılaşacak olan kahramanın hikayenin sonuna kadar eşlik edecek kişilerdir. Artık eski dünyasında olmadığının anladığı kısımdır. Karşısına gelecek problemler büyüyerek artar, tehlike seviyesi yükselir. Yüzük Kardeşliği, Moria Madenleri’nde Balrog ile karşılaşır ve Gandalf dostları için kendini feda eder; Frodo hikayedeki en güvendiği kişiyi kaybetmiştir. Katniss, Rue’nun ölümüyle kendini sınar. Harry ve arkadaşları üç başlı köpekle başlayan bir dizi bulmacalarla boğuşur. Bu sınavların yanı sıra kahramanımız kendi içinde de sınanır. Frodo dayanıklılığı ile sınanıp başarıya ulaşırken Anakin öfkesiyle sınanıp bu duyguya yenik düşer. Bu kısım, hikayenin eşik noktalarındandır.
7. Yaklaşma ve Hazırlık
Kurulan müttefiklikler, verilen sınavlar ve öldürülen düşmanlardan sonra kahramanımız maceranın daha zorlu olan evresine geçiş yapmak için hazırlık sürecine girer. Bir sonraki evrede kahramanımız en büyük korkusuyla yüzleşecektir ve bunun altından kalkabilmesi için iyi hazırlanması gerekir.
Bu ana dek kahramanın başına gelmiş olan her şey, bu noktadan sonra pek önemi kalmamış olaylardır. Artık maceranın, kahraman için can sıkıcı noktaları başlar. Bir sonraki evrede kahramanımız en büyük korkularıyla yüzleşecektir, taze kayıbın verdiği üzüntüyü yenmeli ve önüne bakmalıdır. Frodo ve Sam Yüzük’ü yok etme yolunda arkadaşlarından ayrılıp kendi başlarına yola çıkar. Bu yolculukta Gollum ile karşılaşırlar ve Gollum onları mağaranın en dip noktasına çeker.
8. Büyük değişim, Çile ve Mağaranın En Dip Noktası
Kahramanımız bölüm sonu canavarı ile karşılaşmadan önce en büyük korkusuyla yüzleşir. Çıktığı uzun yolculukta en büyük çilesini çekeceği evre artık gelmiştir. Bu bölümde kahramanımız ölümle yüzleşir ve hatta ölebilir bile. Artık hikaye kahraman için güllük gülistanlık olmaktan çıkmıştır. Matrix’te kollarında sevgilisi ölen Neo ya da Sauron ile hesaplaşmadan önce tek başına kocaman bir Örümcek tarafından yenmek üzere olan Frodo bu kısma örnek olarak verilebilir.
9. Ödül
Büyük değişimin sonuçlarının yer aldığı aşamadır. Kahraman ölümden veya sorundan kurtulur. İzleyici veya okuyucunun rahatladığı, olayların çözümlenip sonuca kavuşmaya doğru yol aldığı yerdir.Luke Skywalker’ın Darth Vader’ı alt etmesi, Neo’nun insanlığı kurtarması, Frodo’nun yüzüğü yok etmesi örneklerinde de gördüğümüz gibi kahramanımız büyük düşmanını yok ettikten sonra ödülünü kucaklar.
10. Geri Dönüş Yolu
Yaşadığı büyük maceradan sonra kahramanımız ödülüyle birlikte sıradan dünyasına dönmek üzere yeniden yola koyulur. Ancak kahramanımız sınavlar, düşmanlar, yeni dostlar ve ölümcül tuzaklarla geçirdiği yolculuk sonrası sonsuza kadar değişmiştir. Kahramanımız asla eski hayatına dönemez, istese de istemese de ebediyen ruhani olarak değişmiş, gelişmiş ve bir sonraki maceraya hazır hale gemişitr.
11.Doruk Noktası- Yeniden Doğuş
Kahramanın en büyük sınavını verdiği final aşamasıdır. Yeniden doğuşun ve artık eskisinden çok farklı bir yerde olan kahraman başlangıçtaki çatışmalarından da kurtulur ve saflaşır.
Kahramanlarımız maceranın bir bölümünde ölümle yüz yüze gelip ruhani bir evrene geçiş yapar. Bu evrende kendini geliştirecek eğitimler alabilir, hayata yeniden dönebilmek için büyük bir savaş verebilir veya akıl hocasından nasihatler alabilir. Yeniden doğuşu yaşayan kahramanımız eskisinden daha bilge, daha güçlü, daha cesur ve daha dayanıklıdır. Yüzük Kardeşliği’nde Gandalf, Moria Madenleri’nde Balrog ile savaşmaya başlar. Bu savaşın sonunda Gandalf, düşmanını yok ederek Ak Büyücü olarak yeniden doğar.
12. Dönüş
Macera artık sona ermiştir, kahramanımız günü kurtarmış ve karanlık yok edilmiş, tüm karmaşalar çözülüp nihayete kavuşmuştur. Bu kısımlara son bir örnek olarak; Yüzük yok edilmiş ve Orta Dünya artık sonsuz bir barışa doğru yol almaya başlamıştır, Hogwarrs Savaşı’nının kazanılmasıyla karanlık büyü sona ermiştir, Darth Vader ve Sidious’un yenilgisiyle gezegende artık barış hüküm sürmektedir. Hikaye doruk noktasından sıyrılıp nihayete kavuşmuştur.
